SPIS TREŚCI
Być może dużo słyszeliście o przeciwutleniaczach, lub jak kto woli antyoksydantach. Jednak niewiele osób wie, czym one właściwie są i jak działają.
W tym artykule znajdziesz wszystko, co musisz o nich wiedzieć.
Co to są przeciwutleniacze?
Przeciwutleniacze to cząsteczki zwalczające wolne rodniki w organizmie.
Wolne rodniki to związki, które mogą powodować szkody, jeśli ich poziom w organizmie będzie zbyt wysoki. Są powiązane z wieloma chorobami, w tym cukrzycą, chorobami serca i rakiem.
Twoje ciało ma własne mechanizmy obronne przeciwutleniaczy, które kontrolują wolne rodniki.
Jednak przeciwutleniacze znajdują się również w żywności, zwłaszcza w owocach, warzywach i innych produktach pochodzenia roślinnego. Kilka witamin, takie jak E i C, są skutecznymi przeciwutleniaczami.
Konserwanty będące przeciwutleniaczami również odgrywają kluczową rolę w produkcji żywności, wydłużając ich okres przydatności do spożycia.
Jak działają wolne rodniki?
W Twoim organizmie nieustannie powstają wolne rodniki.
Bez przeciwutleniaczy wolne rodniki bardzo szybko wyrządziłyby poważne szkody, ostatecznie prowadząc do śmierci.
Jednak wolne rodniki pełnią również ważne funkcje, które są niezbędne dla zdrowia. Na przykład komórki odpornościowe wykorzystują wolne rodniki do zwalczania infekcji. W rezultacie Twój organizm musi zachować pewną równowagę wolnych rodników i przeciwutleniaczy.
Kiedy wolne rodniki przewyższają liczbę przeciwutleniaczy, może to prowadzić do stanu zwanego stresem oksydacyjnym. Długotrwały stres oksydacyjny może uszkodzić DNA i inne ważne cząsteczki w organizmie. Czasami prowadzi nawet do śmierci komórki.
Uszkodzenie DNA zwiększa ryzyko raka, a niektórzy naukowcy wysunęli teorię, że odgrywa ono kluczową rolę w procesie starzenia.
Wiadomo, że kilka czynników związanych ze stylem życia, stresem i środowiskiem sprzyja nadmiernemu tworzeniu się wolnych rodników i stresowi oksydacyjnemu, w tym:
- zanieczyszczenie powietrza
- palenie papierosów
- spożywanie alkoholu
- toksyny
- wysoki poziom cukru we krwi
- wysokie spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych
- promieniowanie, w tym nadmierne opalanie
- infekcje bakteryjne, grzybicze lub wirusowe
- nadmierne spożycie żelaza, magnezu, miedzi lub cynku
- za dużo lub za mało tlenu w organizmie
- intensywne i długotrwałe ćwiczenia, które powodują uszkodzenie tkanek
- nadmierne spożycie przeciwutleniaczy, takich jak witaminy C i E
- niedobór przeciwutleniaczy
Długotrwały stres oksydacyjny prowadzi do zwiększonego ryzyka negatywnych skutków zdrowotnych, takich jak choroby układu krążenia i niektóre rodzaje raka.
Przeciwutleniacze w żywności
Przeciwutleniacze są niezbędne do przetrwania wszystkich żywych istot.
Twoje ciało wytwarza własne przeciwutleniacze, takie jak komórkowy przeciwutleniacz glutation.
Ważne jest odpowiednie spożycie przeciwutleniaczy. Twoje życie zależy od spożycia pewnych przeciwutleniaczy, a mianowicie witamin C i E.
Jagody, zielona herbata, kawa i gorzka czekolada są znane z tego, że są dobrym źródłem przeciwutleniaczy.
Według niektórych badań kawa jest największym źródłem przeciwutleniaczy w zachodniej diecie, ale częściowo wynika to z faktu, że przeciętny człowiek nie je tak wielu pokarmów bogatych w przeciwutleniacze.
Produkty mięsne i ryby również zawierają przeciwutleniacze, ale w mniejszym stopniu niż owoce i warzywa.
Przeciwutleniacze mogą wydłużyć okres przydatności do spożycia zarówno żywności naturalnej, jak i przetworzonej. Dlatego są często używane jako dodatki do żywności. Na przykład witamina C jest często dodawana do przetworzonej żywności jako środek konserwujący.
Rodzaje dietetycznych przeciwutleniaczy
Przeciwutleniacze można podzielić na rozpuszczalne w wodzie lub w tłuszczach. Przeciwutleniacze rozpuszczalne w wodzie działają w płynie wewnątrz i na zewnątrz komórek, podczas gdy przeciwutleniacze rozpuszczalne w tłuszczach działają głównie w błonach komórkowych.
Do ważnych przeciwutleniaczy w diecie należą:
- Witamina C. Ten rozpuszczalny w wodzie przeciwutleniacz jest niezbędnym składnikiem odżywczym.
- Witamina E. Ten rozpuszczalny w tłuszczach przeciwutleniacz odgrywa kluczową rolę w ochronie błon komórkowych przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.
- Flawonoidy. Ta grupa przeciwutleniaczy roślinnych ma wiele korzystnych skutków zdrowotnych.
Wiele substancji, które są przeciwutleniaczami, ma również inne ważne funkcje.
Na uwagę zasługują kurkuminoidy w kurkumie i oleokantal w oliwie z oliwek z pierwszego tłoczenia. Substancje te działają jako przeciwutleniacze, ale mają również silne działanie przeciwzapalne.
Czy należy przyjmować suplementy przeciwutleniające?
Spożycie przeciwutleniaczy w diecie ma zasadnicze znaczenie dla optymalnego zdrowia, ale im więcej nie zawsze oznacza lepiej.
Nadmierne spożycie izolowanych przeciwutleniaczy może mieć działanie toksyczne, a nawet może sprzyjać uszkodzeniom oksydacyjnym, a nie im zapobiegać, zjawisko to określane jest jako „paradoks przeciwutleniaczy”.
Niektóre badania pokazują nawet, że wysokie dawki przeciwutleniaczy zwiększają ryzyko śmierci. Z tego powodu większość pracowników służby zdrowia zaleca unikanie suplementów przeciwutleniaczy w dużych dawkach, chociaż konieczne są dalsze badania, zanim można będzie wyciągnąć solidne wnioski.
Spożywanie dużej ilości pełnowartościowych pokarmów bogatych w przeciwutleniacze jest znacznie lepszym pomysłem. Badania wskazują, że żywność zmniejsza uszkodzenia oksydacyjne w większym stopniu niż suplementy.
Na przykład w jednym badaniu porównano skutki picia soku z pomarańczy i wody z cukrem, z których obie zawierały równe ilości witaminy C. Okazało się, że sok ma znacznie większą moc przeciwutleniającą.
Najlepszą strategią zapewniającą odpowiednie spożycie przeciwutleniaczy jest przestrzeganie diety bogatej w różne warzywa i owoce, obok innych zdrowych nawyków.
Jednak suplementy w małych dawkach, takie jak multiwitaminy, mogą być korzystne, jeśli masz niedobór niektórych składników odżywczych lub nie możesz przestrzegać zdrowej diety.
Podsumowując
Odpowiednie spożycie przeciwutleniaczy jest niezbędne dla zdrowej diety, chociaż niektóre badania sugerują, że suplementy w dużych dawkach mogą być szkodliwe.
Najlepszą strategią jest przyjmowanie dziennej dawki przeciwutleniaczy ze zdrowej żywności, takiej jak owoce i warzywa.