SPIS TREŚCI
Węgiel aktywny jest często stosowany w leczeniu zatruć lub przedawkowania, może również leczyć biegunkę i obniżać poziom cholesterolu. Wiele osób używa go jako domowy środka na różne problemy, ale niewiele dowodów naukowych potwierdza jego inne korzyści.
Węgiel aktywowany to czarny, bezwonny i pozbawiony smaku proszek, który był używany od czasów starożytnych w leczeniu różnych dolegliwości. Obecnie jest najczęściej stosowany do leczenia przedawkowania narkotyków lub jako środek przeciw zatruciom. Uważa się, że węgiel aktywowany oferuje kilka innych korzyści, w tym zmniejszenie gazów i wzdęć, obniżenie poziomu cholesterolu i polepszenie czynności nerek. Niektórzy twierdzą, że pomaga wybielić zęby, filtruje wodę, a nawet leczy kaca. Mimo to możesz się zastanawiać, ile z tych twierdzeń jest popartych nauką.
W tym artykule omówiono, czym jest węgiel aktywny, a także jego korzyści oparte na dowodach, skutki uboczne i dawkowanie.
Co to jest węgiel aktywny?
Węgiel aktywowany to węgiel drzewny, który został potraktowany tlenem w bardzo wysokich temperaturach, aby uczynić go bardziej porowatym. Zabieg ten zmienia jego wewnętrzną strukturę, zmniejszając wielkość porów i zwiększając powierzchnię.
Powstały drobny czarny proszek jest sprzedawany w tabletkach lub kapsułkach. Węgiel aktywowany jest również dodawany do różnych produktów spożywczych i niespożywczych, od lodów po pastę do zębów.
Nie należy go mylić z brykietami z węgla drzewnego do grilla. Chociaż oba mogą być wykonane z tego samego materiału, brykiety z węgla drzewnego nie został aktywowany w wysokiej temperaturze. Ponadto zawiera dodatkowe substancje, które są toksyczne dla ludzi.
Jak działa węgiel aktywny?
Aktywacja węgla drzewnego gazem w wysokich temperaturach powoduje powstawanie mikroskopijnych otworów, które zwiększają jego powierzchnię.
Węgiel aktywowany nie jest wchłaniany przez jelita. Tak więc po połknięciu dociera do jelita w niezmienionej postaci. Porowata tekstura węgla drzewnego ma ujemny ładunek elektryczny, co powoduje, że przyciąga on dodatnio naładowane cząsteczki, takie jak toksyny i gazy. Gdy ciecze lub gazy przechodzą przez węgiel aktywny, wiążą się z nim w procesie znanym jako adsorpcja. Toksyny i chemikalia zostają uwięzione w jelitach i wydalone ze stolcem zamiast wchłaniane do organizmu. Węgiel aktywowany jest również bardzo skuteczny w adsorbowaniu gazów, co może pomóc zmniejszyć wzdęcia.
Korzyści i zastosowania węgla aktywnego
Węgiel aktywowany ma kilka potencjalnych korzyści zdrowotnych. Jednak niektóre z nich opierają się na badaniach sprzed dziesięcioleci, więc ich ważność należy traktować z przymrużeniem oka.
Ponadto nie należy samodzielnie podawać węgla aktywowanego do leczenia przedawkowania lub zatrucia trucizną. Jeśli podejrzewasz zatrucie lub przedawkowanie, najlepiej natychmiast szukać pomocy medycznej.
Awaryjne leczenie przedawkowania
Węgiel aktywowany był stosowany jako środek doraźny w leczeniu zatruć od początku XIX wieku. To dlatego, że może wiązać się z szeroką gamą leków, zmniejszając ich działanie.
Substancja ta może być stosowana w leczeniu przedawkowania zarówno leków na receptę, jak i bez recepty, takich jak aspiryna, acetaminofen i środki uspokajające.
Badania pokazują, że spożycie 50–100 gramów węgla aktywowanego w ciągu 5 minut od zażycia leku może zmniejszyć zdolność do wchłaniania u osoby dorosłej nawet o 74%.
Uważa się, że węgiel aktywowany jest najbardziej korzystny, gdy zostanie przyjęty w ciągu pierwszej godziny po przedawkowaniu lub zatruciu. Starsze badania sugerują, że przyjęcie go później raczej nie pomoże. Jednak nowsze badania donoszą o kilku przypadkach, w których było to skuteczne, nawet jeśli zostało podjęte po pierwszej godzinie. Może to być spowodowane tym, że węgiel aktywowany nie tylko zatrzymuje wchłanianie leku, ale także pomaga organizmowi szybciej eliminować już wchłonięte leki. Co więcej, badania sugerują, że węgiel aktywowany może być korzystny, jeśli zostanie przyjęty do 4 godzin po spożyciu leków o opóźnionym uwalnianiu, tych, które spowalniają trawienie i dużych dawek leków.
W warunkach medycznych po początkowej dawce 50-100 gramów następuje czasami kilka mniejszych dawek po 10-25 gramów co 2–4 godziny przez maksymalnie 6 godzin. Ten proces z wielokrotnym dawkowaniem węgla aktywowanego może pomóc w zatruciu wolno wchłanianymi lekami.
Należy zauważyć, że węgiel aktywowany nie jest skuteczny we wszystkich przypadkach zatrucia. Na przykład, ma niewielki wpływ na zatrucia alkoholem, metalami ciężkimi, żelazem, litem, potasem, kwasami lub zasadami.
Zarówno stare, jak i nowe badania ostrzegają, że węgiel aktywny nie powinien być rutynowo podawany we wszystkich przypadkach zatrucia. Zamiast tego jego użycie powinno być rozważane indywidualnie dla każdego przypadku przez lekarza.
Może wspomagać czynność nerek
Węgiel aktywowany może wspomagać czynność nerek, zmniejszając liczbę produktów przemiany materii, które nerki muszą filtrować. Może to być szczególnie korzystne dla osób z przewlekłą chorobą nerek. Zdrowe nerki są zwykle bardzo dobrze dostosowane do filtrowania krwi, ale ten stan ogranicza zdolność nerek do usuwania mocznika i innych toksyn.
Węgiel aktywowany może wiązać się z mocznikiem i innymi toksynami, pomagając organizmowi je wyeliminować. Mocznik i inne odpady mogą przedostawać się z krwiobiegu do jelit w procesie znanym jako dyfuzja. W jelitach wiążą się z aktywowanym węglem drzewnym i są wydalane z kałem.
Starsze badania sugerują, że węgiel aktywowany może pomóc obniżyć poziom mocznika i innych produktów przemiany materii we krwi, a także poprawić czynność nerek u osób z przewlekłą chorobą nerek.
Może zmniejszać objawy zespołu odoru rybiego
Węgiel aktywowany może pomóc zmniejszyć nieprzyjemne zapachy u osób cierpiących na trimetyloaminurię, znaną również jako zespół odoru rybiego. To choroba genetyczna, w której trimetyloamina (TMA), związek o zapachu gnijącej ryby, gromadzi się w organizmie.
Twoje ciało zwykle przekształca TMA w bezwonny związek przed wydaleniem go z moczem, ale ludzie z tym zespołem nie mają enzymu potrzebnego do przeprowadzenia tej konwersji. Powoduje to gromadzenie się TMA i przedostawanie się do moczu, potu i oddechu, powodując nieprzyjemny, rybi zapach.
Badania pokazują, że porowata powierzchnia węgla aktywowanego może wiązać się z małymi, zapachowymi związkami, takimi jak TMA, zwiększając ich wydalanie. Jedno małe badanie w którym podawano ludziom z tym zespołem 1,5 grama węgla drzewnego przez 10 dni. Ta dawka zmniejszyła stężenie TMA w ich moczu do normalnego poziomu.
Może obniżać poziom cholesterolu
Węgiel aktywowany może pomóc obniżyć poziom cholesterolu. Starsze badania sugerują, że węgiel aktywowany może wiązać się z cholesterolem i kwasami żółciowymi zawierającymi cholesterol w jelitach, zapobiegając ich wchłanianiu.
W jednym ze starszych badań przyjmowanie 24 gramów węgla aktywowanego dziennie przez 4 tygodnie obniżyło całkowity i LDL (zły) cholesterol o 25%, jednocześnie podnosząc HDL (dobry) cholesterol o 8%.
W innym przyjmowanie 4–32 gramów węgla aktywowanego dziennie pomogło obniżyć poziom cholesterolu całkowitego i LDL (złego) o 29–41% u osób z wysokim poziomem cholesterolu. Większe dawki były najbardziej skuteczne. Inne badania zaobserwowały podobne wnioski, chociaż wyniki są mieszane. Ponadto wszystkie istotne badania przeprowadzono w latach 80., więc potrzebne są nowsze.
Domowe, kosmetyczne i inne potencjalne zastosowania
Węgiel aktywowany jest popularnym domowym lekarstwem na kilka innych dolegliwości i czasami jest używany do innych celów. Jednak większość z tych rzekomych korzyści nie jest poparta nauką.
- Redukcja gazu. Przyjmowanie węgla aktywowanego na 8 godzin przed USG jamy brzusznej znacznie zmniejsza ilość gazów w jelitach, ułatwiając uzyskanie wyraźnego obrazu USG.
- Pomoc przy biegunce. Węgiel aktywowany może pomóc w leczeniu biegunki, ale konieczne są badania wyższej jakości.
- Filtracja wody. Węgiel aktywowany może pomóc w filtrowaniu wody, usuwając zanieczyszczenia, zawiesiny i mikroorganizmy, takie jak bakterie a wszystko to bez wpływu na wodę pH lub smak.
- Wybielanie zębów. Mówi się, że ta substancja wybiela zęby, gdy jest stosowana jako płyn do płukania jamy ustnej lub w paście do zębów poprzez wchłanianie związków barwiących zęby. Jednak żadne badania nie potwierdzają tego twierdzenia.
- Zapobieganie kacowi. Węgiel aktywowany jest czasami reklamowany jako lekarstwo na kaca. Jednak ta substancja nie wchłania skutecznie alkoholu, więc ta korzyść jest bardzo mało prawdopodobna.
- Leczenie skóry. Mówi się, że nakładanie tej substancji na skórę leczy trądzik, łupież i ukąszenia owadów lub węży. Jednak prawie żadne dowody nie potwierdzają tych twierdzeń.
Czy węgiel aktywny jest bezpieczny?
W większości przypadków węgiel aktywowany jest uważany za bezpieczny, a działania niepożądane występują rzadko. Jednak, może powodować nieprzyjemne skutki uboczne, z których najczęstszymi są wymioty, zwłaszcza jeśli sorbitol jest również używany jako składnik.
W bardzo rzadkich przypadkach węgiel aktywowany był powiązany z niedrożnością jelit. Możesz być bardziej narażony na ryzyko, jeśli masz zaburzenia motoryki jelit, przyjmujesz leki opioidowe lub przeciwmuskarynowe lub bierzesz MDAC.
Amerykańska Akademia Toksykologii Klinicznej (AACT) dodatkowo ostrzega przed węglem aktywowanym w przypadku krwawienia, niedrożności lub wrzodów w jelitach.
Co więcej, gdy węgiel aktywowany jest używany jako antidotum na truciznę w nagłych wypadkach, istnieje ryzyko, że może dostać się do płuc, a nie do żołądka. Jest to szczególnie ważne, jeśli wymiotujesz, jesteś senny lub półprzytomny. W związku z tym substancję tę należy podawać tylko osobom w pełni świadomym.
Należy pamiętać, że węgiel aktywowany może również zmniejszać wchłanianie niektórych leków. Jeśli obecnie przyjmujesz inne leki, najlepiej skonsultuj się z lekarzem przed zażyciem tej substancji.
Podsumowanie
Węgiel aktywowany to naturalny środek o wielu zastosowaniach. Jest najczęściej stosowany jako leczenie przedawkowania lub zatruć. Znaczne ilości badań wspierają to zastosowanie. Może również pomóc obniżyć poziom cholesterolu, zwalczyć objawy zespołu rybiego odoru, poprawić czynność nerek oraz zmniejszyć gazy i biegunkę. Mimo to badania potwierdzające te korzyści są zwykle starsze lub mają ograniczony zakres.
Węgiel aktywowany może wchodzić w interakcje z innymi lekami, dlatego przed wypróbowaniem skonsultuj się z lekarzem, jeśli obecnie przyjmujesz inne leki. Możesz również zacząć od dolnej granicy zalecanej dawki, aby zobaczyć, jak na nią zareagujesz, zanim zwiększysz ilość.