CZAS CZYTANIA: 3 minuty

Aromat dymu wędzarniczego – czy jest bezpieczny dla zdrowia?

Wędzony smak to coś, co wielu z nas uwielbia – od aromatycznych kiełbas, przez delikatne sery, aż po chrupiące chipsy o wędzonym posmaku. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, jak powstaje ten smak? Jednym z dodatków odpowiedzialnych za ten charakterystyczny aromat jest aromat dymu wędzarniczego. W ostatnim czasie temat tego składnika wywołuje wiele kontrowersji. Czy faktycznie jest bezpieczny? Czy powinniśmy unikać produktów z jego dodatkiem? Oto odpowiedzi na pytania, które najczęściej nurtują konsumentów.

Czym jest aromat dymu wędzarniczego i jak się go produkuje?

Aromat dymu wędzarniczego to specjalny dodatek, który powstaje w wyniku kontrolowanego spalania drewna, takiego jak buk, dąb czy olcha. Podczas tego procesu dym jest schładzany i kondensowany, co pozwala wychwycić aromatyczne związki chemiczne odpowiedzialne za charakterystyczny smak i zapach. Następnie dym przechodzi proces oczyszczania, w trakcie którego usuwa się potencjalnie szkodliwe substancje, takie jak smoła czy inne związki toksyczne.

Dlaczego jest używany?

Tradycyjne wędzenie to długi proces, wymagający specjalnych warunków i znacznych nakładów czasu. Aromat dymu wędzarniczego pozwala producentom na osiągnięcie podobnego efektu w znacznie krótszym czasie i przy mniejszym koszcie. Można go precyzyjnie dawkować, dzięki czemu każdy produkt ma ten sam smak i aromat.

Czy aromat dymu wędzarniczego różni się od tradycyjnego wędzenia?

Tak, różni się, choć efekt może być podobny.

• Tradycyjne wędzenie to metoda, która nie tylko nadaje smak i zapach, ale także konserwuje żywność. Dym przenika przez powierzchnię produktu, tworząc warstwę ochronną. Jednak podczas tego procesu powstają szkodliwe substancje, takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), które mogą być rakotwórcze.
• Aromat dymu wędzarniczego jest oczyszczony z wielu toksyn i zapewnia powtarzalność smaku, ale nie pełni funkcji konserwującej.

Warto podkreślić, że aromat dymu nie zastąpi całkowicie autentycznego smaku i tekstury produktów wędzonych tradycyjnie, które przez wielu smakoszy są uważane za bardziej złożone i „naturalne”.

Dlaczego pojawiły się kontrowersje?

Przez wiele lat aromat dymu wędzarniczego był uznawany za bezpieczniejszy niż tradycyjne wędzenie. Jednak najnowsze badania naukowe wzbudziły poważne wątpliwości. W 2023 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przeanalizował nowe dowody i stwierdził, że nie można wykluczyć genotoksyczności (szkodliwego wpływu na DNA) niektórych składników zawartych w tych aromatach.

Co to oznacza?
Jeśli składnik wykazuje genotoksyczność, nawet w małych ilościach może zwiększać ryzyko chorób, takich jak nowotwory. W przypadku aromatów dymu, problemem jest to, że są one złożoną mieszaniną różnych związków chemicznych, a obecność jednego szkodliwego składnika oznacza, że cała mieszanka może być potencjalnie niebezpieczna.

Jakie kroki podjęła Unia Europejska?

W odpowiedzi na opinię EFSA, Unia Europejska wydała w 2024 roku rozporządzenie, które wycofuje aromaty dymu wędzarniczego z listy dozwolonych substancji. Oznacza to, że:

• Produkty zawierające te aromaty mogą być sprzedawane tylko przez określony czas:
  • Do 2029 roku w przypadku mięs, serów i ryb.
  • Do 2026 roku dla innych produktów, takich jak chipsy czy sosy.
• Po tych datach aromaty dymu wędzarniczego nie będą już mogły być stosowane w żywności.

Producenci żywności muszą dostosować swoje receptury, aby spełniać nowe wymogi prawne.

Czy produkty z aromatem dymu wędzarniczego są niebezpieczne?

Dla przeciętnego konsumenta nie ma powodów do paniki. Produkty z aromatem dymu wędzarniczego dostępne na rynku są zgodne z obowiązującymi regulacjami i mogą być spożywane bez obaw. Jednak decyzja o ich wycofaniu wskazuje, że istnieje ryzyko, które nie może być zignorowane.

Jeśli zależy Ci na zdrowiu, warto zwracać uwagę na etykiety i spożywać produkty z aromatem dymu wędzarniczego z umiarem. Dotyczy to zwłaszcza osób, które często sięgają po wędzone przekąski lub wędliny.

Jakie są alternatywy?

Decyzja o wycofaniu aromatów dymu wędzarniczego zmusza producentów do poszukiwania innych rozwiązań. Możemy spodziewać się:

• Powrotu do tradycyjnego wędzenia, choć wiąże się to z wyższymi kosztami.
• Wprowadzenia nowych technologii imitujących smak wędzenia, ale bez ryzyka szkodliwych substancji.
• Stosowania naturalnych przypraw, które nadają wędzony smak, takich jak papryka wędzona czy wędzone zioła.

Na co zwracać uwagę jako świadomy konsument?

• Czytaj etykiety: Jeśli widzisz „aromat dymu wędzarniczego” w składzie, wiesz, że produkt nie był tradycyjnie wędzony.
• Wybieraj z umiarem: Produkty wędzone – zarówno te z aromatem, jak i wędzone tradycyjnie – powinny być dodatkiem do diety, a nie jej podstawą.
• Postaw na różnorodność: Wprowadzaj do diety produkty świeże i jak najmniej przetworzone, aby zmniejszyć ogólne narażenie na potencjalnie szkodliwe dodatki.

Podsumowanie

Aromat dymu wędzarniczego przez lata był uważany za wygodny i bezpieczny sposób na nadanie wędzonego smaku produktom spożywczym. Jednak najnowsze badania wykazały, że jego stosowanie może wiązać się z ryzykiem dla zdrowia. Wycofanie tego dodatku z rynku to krok w kierunku większej ochrony konsumentów.

Świadome wybory żywieniowe, różnorodność diety i umiar to najlepszy sposób na zdrowe odżywianie. Dzięki temu możesz cieszyć się ulubionymi smakami, dbając jednocześnie o swoje zdrowie i bezpieczeństwo.