SPIS TREŚCI
Pielęgnacja skóry wrażliwej i suchej powinna opierać się na aktywnych związkach regenerujących barierę hydrolipidową skóry. Preparaty kosmetyczne mogą hamować przez naskórkową utratę wody dzięki działaniu okluzyjnemu lub aktywnie odbudowywać barierę hydrolipidową. O skuteczności kosmetyków decyduje biokompatybilność składników aktywnych z naskórkiem.
Bariera hydrolipidowa – budowa i funkcje
Płaszcz hydrolipidowy ma kluczowe znaczenie dla ochrony przed czynnikami egzogennymi, mogącymi prowadzić do suchości, nadmiernej utraty wody z naskórka i stanów zapalnych. Ta warstwa ochronna, zbudowana z cząsteczek wody i lipidów, odpowiada za nawilżenie i prawidłowe funkcjonowanie skóry. Lipidy są efektem sekrecji gruczołów łojowych, a woda jest dostarczana przez gruczoły potowe. Mieszanina tych substancji stanowi barierę hydrolipidową skóry. Na poprawny stan płaszcza hydrolipidowego wskazuje elastyczna, lekko błyszcząca się skóra i brak odczucia ściągnięcia, zaczerwienień oraz niewystępowanie podrażnień po aplikacji kosmetyków.
Warstwa hydrolipidowa pełni różnorodne funkcje, począwszy od ochrony przed czynnikami zewnętrznymi (temperaturą, promieniami UV, zanieczyszczeniami), poprzez zapobieganie nadmiernej transdermalnej utarcie wody z naskórka (TEWL, uzależniona od spadającego gradientu zawartości wody w skórze właściwej i naskórku), ochronę elastyczność skóry (opóźnia efekty starzenia), aż do, dzięki utrzymaniu właściwego pH, ochrony przed bakteriami i grzybami. Bariera hydrolipidowa uczestniczy w transporcie składników kosmetyków w głąb skóry, co jest niezmiernie istotne, gdy stosujemy kremy zawierające składniki aktywne. Przykładem takich preparatów są kosmetyki zawierające witaminę E i silikony, np. krem nawilżający Cetaphil w aptekach internetowych łatwy do nabycia.
Bariera hydrolipidowa wspomagana jest przez NMF, naturalny czynnik nawilżający składający się m.in. z mocznika, peptydów, kwasu mlekowego i kwasu PCA oraz przez ceramidy.
Jak poznać, że bariera hydrolipidowa została naruszona?
Zaburzenie funkcji bariery hydrolipidowej skutkuje podatnością na swędzenie, stany zapalne, trądzik, nadmierne łuszczenie, a nawet infekcje wirusowe, bakteryjne i, rzadziej, grzybicze.
Symptomy, które powinny zaniepokoić, gdyż mogą wskazywać na uszkodzenie bariery hydrolipidowej to:
- nadmiernie sucha skóra i towarzyszące uczucie pieczenia w czasie mycia twarzy i aplikowania kosmetyków,
- uczucie swędzenia,
- pojawienie się zaczerwienień i podrażnień,
- wystąpienie nadwrażliwości
- na wcześniej używane preparaty pielęgnacyjne, skutkujące m.in. stanami zapalnymi,
- nadmierne wytwarzanie sebum.
Jakie substancje są pomocne w regeneracji bariery hydrolipidowej?
Regenerację, utrzymanie bariery hydrolipidowej oraz fizjologicznego poziomu nawilżenia skóry umożliwia dostarczanie kompleksu substancji odżywczych i nawilżających. W preparatach kosmetycznych dedykowanych ochronie bariery hydrolipidowej można znaleźć oleje roślinne, naturalny czynnik nawilżający NMF, antyoksydanty, czy ciekłe kryształy.
Substancje nawilżające, odbudowujące barierę hydrolipidową, mogą wykazywać działanie bierne lub aktywne. Związkiem o działaniu biernym jest np. gliceryna i kwas hialuronowy, które posiadają właściwości wiążące wodę i są w stanie szybko przywrócić nawilżenie. Jednak zmiany te są powierzchowne i nie zapewniają długotrwałego nawilżenia.
Mocznik jest jednym ze związków odpowiadających za długotrwałe i aktywne nawilżanie powierzchni naskórka. Zasada jego działania polega na modyfikacji keratyny do wiązania wody. Podobnie pozytywny wpływ na płaszcz hydrolipidowy mają aktywne emolienty odpowiadające za transestryfikację lipidów.
Oliwa z oliwek zawiera kwasy tłuszczowe wykazujące znaczną biokompatybilność względem lipidów naskórka. Systematyczna aplikacja preparatów kosmetycznych zawierających oliwę może przywrócić skórze barierę hydrolipidową. Inne aktywne emolienty to ekstrakt z masła shea i olej awokado.
W emulsjach wykorzystywane są okluzyjne właściwości m.in. silikonów, pozwalają na zatrzymanie wody w naskórku.
W przemyśle kosmetycznym stosuje również ciekłe kryształy, wytwarzane w emulsji z m.in. ołowiany sorbitolu, wykazujące strukturę molekularną zbliżoną do bariery hydrolipidowej naskórka. Preparaty korzystające z tego zjawiska redukują transepidermalną utratę wody, nie rozpuszczając lipidów i protein, naturalnie występujących w skórze.
Odbudowa bariery hydrolipidowej dzięki procesowi złuszczania i nawilżenia, skutkuje odczuciem komfortu, związanym z brakiem pieczenia, i suchości, ale przede wszystkim regeneracją warstwy naskórka i poprawą elastyczności skóry.