Czy warto sprawdzać kraj pochodzenia owoców i warzyw?

Czy kraj pochodzenia owoców i warzyw naprawdę ma znaczenie? Tak – zarówno z punktu widzenia jakości, jak i przepisów prawa. Główna fraza kluczowa, „kraj pochodzenia owoców i warzyw”, nieprzypadkowo pojawia się tu na początku, ponieważ to właśnie ona określa, o czym ten artykuł będzie mówić.

W tekście wyjaśnię, dlaczego warto czytać etykiety, jak odróżnić polskie produkty od importowanych, oraz jakie obowiązki mają sprzedawcy względem konsumentów. Wszystko z punktu widzenia specjalisty zajmującego się bezpieczeństwem żywności.

Dlaczego kraj pochodzenia ma znaczenie?

Wybierając owoce i warzywa, konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na ich kraj pochodzenia. To nie tylko kwestia patriotyzmu gospodarczego, ale też jakości i smaku.

Oto kilka powodów, dla których warto sprawdzać kraj pochodzenia:

• Świeżość i czas transportu: Owoce z Polski trafiają na półki szybciej niż te z Ameryki Południowej.
• Smak i wartości odżywcze: Czosnek z Chin jest mniej aromatyczny niż ten uprawiany lokalnie.
• Bezpieczeństwo żywności: Inne kraje stosują odmienne normy dopuszczalnych środków ochrony roślin.
• Wspieranie lokalnych producentów: Wybór polskich warzyw to realne wsparcie rodzimego rolnictwa.

Według danych Eurostatu, import warzyw i owoców do UE stale rośnie – warto więc wiedzieć, co trafia na nasz talerz.

Obowiązki informacyjne sprzedawców – co muszą podać?

Zgodnie z prawem (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 oraz polskie akty wykonawcze), kraj pochodzenia musi być jasno wskazany na etykiecie lub w miejscu sprzedaży.

Produkty pakowane:

• Informacje są umieszczane przez producenta na opakowaniu (tacki, worki, siatki).
• Etykieta musi zawierać m.in.: kraj pochodzenia, klasę jakości, odmianę (dla wybranych produktów), a czasem nazwę środka konserwującego (np. cytrusy).

Produkty luzem:

• Jeżeli owoce lub warzywa są sprzedawane luzem, sprzedawca ma obowiązek umieścić widoczną informację o kraju pochodzenia.
• Informacja nie może być udzielana ustnie – musi znajdować się w miejscu widocznym przed dokonaniem zakupu.

Najczęstsze pytania konsumentów

Poniżej przedstawiam najczęściej zadawane pytania, które pojawiają się podczas kontroli lub audytów w punktach sprzedaży detalicznej.

Czy można podać więcej niż jeden kraj pochodzenia?

Nie. Produkty nie mogą być mieszane – na przykład ziemniaki z Niemiec i z Polski nie mogą leżeć razem pod wspólnym oznaczeniem. Każda partia musi być opisana osobno.

Czy przy ziemniakach musi być pokazana flaga kraju?

Tak. Zgodnie z polskim rozporządzeniem (Dz.U. 2019 poz. 754), przy sprzedaży ziemniaków trzeba umieścić zarówno nazwę kraju, jak i jego flagę.

Czy wystarczy sama informacja o kraju?

Nie. W przypadku wybranych grup produktów wymagane są także:

• Klasa jakości (np. jabłka, pomidory),
• Odmiana (np. truskawki, jabłka),
• Wielkość i barwa miąższu (np. brzoskwinie),
• Nazwa producenta (dla pakowanych).

Jakie mogą być konsekwencje braku informacji?

Brak oznaczenia kraju pochodzenia to naruszenie prawa i podlega karze administracyjnej. Inspekcja Handlowa, IJHARS i sanepid mają prawo nakładać kary za nieprawidłowe oznaczenia, szczególnie w sprzedaży detalicznej.

W praktyce oznacza to:

• Możliwość wszczęcia postępowania administracyjnego,
• Kary finansowe (nawet do kilkudziesięciu tysięcy złotych),
• Utrata zaufania klientów.

Co mówi praktyka? – Przykłady z kontroli

Jako audytor spotykam się z sytuacjami, gdzie sprzedawcy próbują obejść przepisy, np. mieszając owoce z różnych krajów w jednej skrzynce lub zatajając informację o kraju pochodzenia. Przepis jest jednak jednoznaczny: informacja musi być prawdziwa, czytelna i łatwo dostępna.

Kraj pochodzenia owoców i warzyw – dlaczego warto go znać?

Kraj pochodzenia owoców i warzyw to nie tylko formalność. To konkretna informacja, która wpływa na jakość, bezpieczeństwo i nasze wybory konsumenckie. Zwracając uwagę na etykiety, możemy wspierać lokalnych producentów i świadomie decydować, co trafia na nasz stół.

Zobacz także: Jak czytać etykiety na żywności – poradnik konsumenta

Technolog żywności

Jan Antoniak – technolog żywności, audytor i doradca

Specjalizuję się w prawie żywnościowym, HACCP i etykietowaniu. Od lat pomagam firmom spożywczym wdrażać systemy jakości oraz zrozumieć wymagania przepisów. Na blogu dzielę się wiedzą w prosty, praktyczny sposób.
Audytor systemów bezpieczeństwa | Autor technologzywnosciradzi.pl

Dowiedz się więcej →