SPIS TREŚCI
FAS to skrót od per- i polifluoroalkilowych substancji, które są syntetycznymi związkami chemicznymi używanymi w wielu produktach i procesach przemysłowych. Mają one wiele zalet, takich jak odporność na wodę, tłuszcz i plamy, ale mają też poważne wady, takie jak trwałość w środowisku i szkodliwość dla zdrowia ludzi i zwierząt. W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania dotyczące PFAS i podpowiemy, co możesz zrobić, aby się przed nimi chronić.
Skąd się biorą PFAS?
PFAS są produkowane i stosowane od lat 50. XX wieku w różnych branżach, takich jak tekstylia, motoryzacja, budownictwo, elektronika, kosmetyka i żywność. Znajdują się one w takich produktach jak:
- odzież i obuwie sportowe i outdoorowe
- dywany, tapety i meble tapicerowane
- naczynia i patelnie z powłoką nieprzywierającą
- opakowania żywności, takie jak pudełka na pizzę, papier do pieczenia i naczynia jednorazowe
- piany gaśnicze
- kosmetyki, takie jak kremy, szminki i lakiery do paznokci
- farby, lakiery i środki czyszczące
PFAS mogą przedostawać się do środowiska w trakcie produkcji, użytkowania i utylizacji tych produktów. Mogą również być emitowane przez zakłady przemysłowe, wysypiska śmieci, oczyszczalnie ścieków i pola uprawne nawożone osadami ściekowymi. Mogą również przenikać do gleby, wody gruntowej i powierzchniowej, a także do powietrza i kurzu. Oraz mogą gromadzić się w organizmach żywych, takich jak ryby, ptaki i ludzie.
Jakie są skutki zdrowotne narażenia na PFAS?
PFAS są nazywane “wiecznymi chemikaliami”, ponieważ są bardzo trwałe i nie ulegają rozkładowi w środowisku ani w organizmach żywych. Oznacza to, że mogą kumulować się w organizmie człowieka przez całe życie. Badania naukowe wykazały, że narażenie na nie wiąże się z wieloma problemami zdrowotnymi, takimi jak:
- zaburzenia hormonalne i płodności
- obniżenie odporności i zaburzenia układu immunologicznego
- podwyższenie cholesterolu i ciśnienia krwi
- otyłość i cukrzyca
- choroby tarczycy i wątroby
- nowotwory, takie jak rak nerek, jąder i tarczycy
Najbardziej narażone na skutki zdrowotne PFAS są kobiety w ciąży, dzieci i osoby z osłabionym układem odpornościowym. Ryzyko wystąpienia tych problemów zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj, ilość i czas ekspozycji, wiek, płeć, stan zdrowia i styl życia osoby narażonej.
Co możemy zrobić, aby się przed nimi chronić?
Niestety, całkowite uniknięcie kontaktu z PFAS jest niemożliwe, ponieważ są one wszechobecne w naszym otoczeniu. Jednak możemy podjąć pewne kroki, aby zmniejszyć narażenie na nie i ograniczyć ich szkodliwy wpływ na nasze zdrowie i środowisko. Oto kilka przykładów:
- Wybieraj produkty bez PFAS lub z niską zawartością. Sprawdzaj etykiety i unikaj produktów oznaczonych jako “odporne na plamy”, “odporne na wodę” lub “odporne na tłuszcz”. Szukaj alternatyw, np. kosmetyków naturalnych, odzieży bawełnianej, naczyń ceramicznych.
- Unikaj spożywania żywności z opakowań zawierających PFAS. Zrezygnuj z jedzenia fast foodów, gotowych dań i przekąsek z papierowych lub plastikowych opakowań. Przechowuj żywność w szklanych lub metalowych pojemnikach. Nie używaj papieru do pieczenia ani folii aluminiowej. Nie podgrzewaj jedzenia w mikrofalówce w plastikowych pojemnikach lub z folią.
- Filtruj wodę pitną. Jeśli mieszkasz w obszarze, gdzie woda może być skażona, zainwestuj w filtr do wody, który jest certyfikowany do usuwania PFAS. Sprawdzaj regularnie jakość wody i wymieniaj filtr zgodnie z zaleceniami producenta.
- Zaangażuj się w działania na rzecz ograniczenia PFAS. Popieraj inicjatywy mające na celu zakazanie lub ograniczenie użycia tych substancji w produktach i procesach. Zgłaszaj przypadki podejrzanego zanieczyszczenia do odpowiednich organów. Wspieraj organizacje pozarządowe i naukowców zajmujących się tym problemem.
Podsumowanie
PFAS to syntetyczne związki chemiczne, które mają wiele zastosowań, ale są również bardzo szkodliwe dla naszego zdrowia i środowiska. Aby się przed nimi chronić, należy unikać produktów je zawierających, filtrować wodę pitną i angażować się w działania na rzecz ich ograniczenia. Pamiętaj, że każdy z nas może przyczynić się do zmniejszenia zagrożenia PFAS i poprawy jakości życia.