SPIS TREŚCI
Benzoesan sodu jest konserwantem dodawanym do niektórych napojów gazowanych, pakowanej żywności i produktów higieny osobistej w celu przedłużenia ich okresu przydatności do spożycia.
Niektórzy twierdzą, że ten sztuczny dodatek jest nieszkodliwy, podczas gdy inni wiążą go z rakiem i innymi problemami zdrowotnymi.
Ten artykuł zawiera szczegółowy przegląd benzoesanu sodu, w tym jego zastosowania i możliwe ryzyko.
Co to jest benzoesan sodu?
Benzoesan sodu jest najlepiej znany jako konserwant stosowany w przetworzonej żywności i napojach w celu przedłużenia okresu przydatności do spożycia, chociaż ma kilka innych zastosowań.
To bezwonny, krystaliczny proszek powstały z połączenia kwasu benzoesowego i wodorotlenku sodu. Sam kwas benzoesowy jest dobrym konserwantem, a połączenie go z wodorotlenkiem sodu pomaga rozpuścić się w produktach.
Benzoesan sodu nie występuje naturalnie, ale kwas benzoesowy występuje w wielu roślinach, w tym w cynamonie, goździkach, pomidorach, jagodach, śliwkach, jabłkach i żurawinie.
Dodatkowo niektóre bakterie wytwarzają kwas benzoesowy podczas fermentacji produktów mlecznych, takich jak jogurt.
Zastosowania w różnych branżach
Oprócz zastosowania w przetworzonej żywności i napojach, benzoesan sodu jest również dodawany do niektórych leków, kosmetyków, produktów higieny osobistej i produktów przemysłowych.
Oto bliższe spojrzenie na jego różne funkcje.
Żywność i napoje
Benzoesan sodu jest szeroko stosowanym dodatkiem do żywności. Jest klasyfikowany jako uznawany za bezpieczny, co oznacza, że eksperci uważają go za bezpieczny, gdy jest używany zgodnie z przeznaczeniem.
Jest zatwierdzony na arenie międzynarodowej jako dodatek do żywności i ma przypisany numer identyfikacyjny E211.
Benzoesan sodu hamuje rozwój potencjalnie szkodliwych bakterii, pleśni i innych drobnoustrojów w żywności, zapobiegając w ten sposób psuciu się żywności. Jest szczególnie skuteczny w kwaśnej żywności.
Dlatego jest powszechnie stosowany w produktach spożywczych, takich jak napoje gazowane, butelkowany sok z cytryny, marynaty, galaretki, sosy, sos sojowy i inne przyprawy.
Leki
Benzoesan sodu jest stosowany jako środek konserwujący w niektórych lekach dostępnych bez recepty i na receptę, zwłaszcza w płynnych lekach, takich jak syrop na kaszel.
Może być dodatkiem w produkcji tabletek i sprawia, że są one przezroczyste i gładkie, pomagając im szybko się rozpaść po ich połknięciu.
Wreszcie, większe ilości benzoesanu sodu mogą być przepisywane w celu leczenia podwyższonego poziomu amoniaku we krwi. Amoniak jest produktem ubocznym rozpadu białek, a poziom we krwi może być niebezpiecznie wysoki w niektórych schorzeniach.
Inne zastosowania
Benzoesan sodu jest powszechnie stosowany jako środek konserwujący w kosmetykach i produktach higieny osobistej, takich jak produkty do włosów, chusteczki dla dzieci, pasta do zębów i płyn do płukania ust.
Ma również zastosowania przemysłowe. Jednym z jego największych zastosowań jest zapobieganie korozji, np. w płynach chłodzących do silników samochodowych.
Co więcej, może być stosowany jako stabilizator w obróbce zdjęć oraz do poprawy wytrzymałości niektórych rodzajów tworzyw sztucznych.
Czy benzoesan sodu jest szkodliwy?
Wiele ludzi jest nieufni wobec wszelkich dodatków chemicznych, w tym benzoesanu sodu. Wstępne badania pokazują jego negatywny wpływ na ludzkie zdrowie.
Czy może powodować nowotwory?
Dużym problemem związanym ze stosowaniem benzoesanu sodu jest jego zdolność do przekształcania się w benzen, znany czynnik rakotwórczy.
Benzen może tworzyć się w napojach gazowanych i innych napojach zawierających zarówno benzoesan sodu, jak i witaminę C (kwas askorbinowy).
Warto zauważyć, że napoje dietetyczne są bardziej podatne na tworzenie się benzenu, ponieważ cukier w zwykłych napojach gazowanych i owocowych może zmniejszać jego powstawanie. Inne czynniki, w tym narażenie na ciepło i światło, a także dłuższe okresy przechowywania, mogą zwiększyć poziom benzenu.
W 2005 r. 10 z 200 napojów gazowanych i innych napojów owocowych testowanych przez FDA w USA zawierało ponad 5 części na miliard (ppb) benzenu, co jest limitem dla bezpiecznej wody pitnej ustalonym przez amerykańską Agencję Ochrony Środowiska (EPA). FDA nie opublikowała nowszych analiz produktów, ale stwierdziła, że niski poziom benzenu w napojach nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.
Mimo to brakuje długoterminowych badań oceniających związek między regularnym spożywaniem niskiego poziomu benzenu a ryzykiem raka.
Inne problemy zdrowotne
Wstępne badania oceniły inne możliwe zagrożenia związane z benzoesanem sodu:
- Stany zapalne: Badania na zwierzętach sugerują, że benzoesan sodu może aktywować szlaki zapalne w organizmie wprost proporcjonalnie do spożytej ilości. Obejmuje to stany zapalne promujące rozwój raka.
- Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD): Badanie studentów college’u powiązało ADHD z wyższym spożyciem benzoesanu sodu w napojach. Dodatek został również powiązany z ADHD u dzieci.
- Kontrola apetytu: W badaniu na myszach, ekspozycja na benzoesan sodu zmniejszyła uwalnianie leptyny, hormonu hamującego apetyt. Spadek wyniósł 49–70%, wprost proporcjonalnie do ekspozycji.
- Stres oksydacyjny: Badania sugerują, że im wyższe stężenie benzoesanu sodu, tym więcej wolnych rodników powstaje. Wolne rodniki mogą uszkadzać komórki i zwiększać ryzyko chorób przewlekłych.
- Alergie: Niewielki odsetek osób może odczuwać reakcje alergiczne, takie jak swędzenie i obrzęk po spożyciu żywności lub użyciu produktów higieny osobistej zawierających benzoesan sodu.
Potrzebne są dalsze badania, szczególnie u ludzi, aby potwierdzić te wstępne ustalenia.
Benzoesan sodu a korzyści lecznicze
W większych dawkach benzoesan sodu może pomóc w leczeniu niektórych schorzeń.
Obniża wysoki poziom amoniaku we krwi, np. u osób z chorobami wątroby lub dziedzicznymi zaburzeniami cyklu mocznikowego, które ograniczają wydalanie amoniaku z moczem.
Ponadto naukowcy zidentyfikowali sposoby, dzięki którym benzoesan sodu może mieć działanie lecznicze. Takie jak wiązanie niepożądanych związków lub wpływanie na aktywność niektórych enzymów, które zwiększają lub zmniejszają poziomy innych związków.
Inne potencjalne zastosowania lecznicze benzoesanu sodu, nad którymi są prowadzone badania:
- Schizofrenia: W sześciotygodniowym badaniu u osób ze schizofrenią 1000 mg benzoesanu sodu dziennie wraz ze standardową terapią lekową zmniejszyło objawy o 21% w porównaniu z działaniem placebo.
- Stwardnienie rozsiane (MS): Badania na zwierzętach i laboratoryjne sugerują, że benzoesan sodu może spowolnić postęp SM. Może to obejmować stymulowanie produkcji mieliny, osłony nerwu ochronnego uszkodzonego w SM.
Pomimo potencjalnych korzyści, benzoesan sodu może powodować działania niepożądane, w tym nudności, wymioty i ból brzucha. Dodatkowo, lecznicze dawki benzoesanu sodu mogą pozbawiać organizm aminokwasu karnityny, który odgrywa kluczową rolę w produkcji energii. Może to spowodować konieczność zażywania suplementu karnityny.
Z tych powodów benzoesan sodu podaje się tylko jako lek na receptę w starannie kontrolowanych dawkach i pod stałą kontrolą.
Dopuszczalna norma
WHO ustaliła dopuszczalny poziom dziennego spożycia dla benzoesanu sodu na 0-5 mg na kg masy ciała. Ludzie na ogół nie przekraczają dopuszczalnej normy poprzez normalną dietę.
Twoje ciało nie gromadzi benzoesanu sodu. Zamiast tego metabolizujesz go i wydalasz z moczem w ciągu 24 godzin, co przyczynia się do jego bezpieczeństwa.
Mimo to niektórzy mogą być bardziej wrażliwi na ten dodatek. Skonsultuj się z lekarzem w celu przeprowadzenia odpowiednich badań, jeśli podejrzewasz, że masz alergię na benzoesan sodu.